Europarlementariër Judith Sargentini is met haar Groene collega Ska Keller op werkbezoek in Griekenland om een jaar na het sluiten van de Turkijedeal te zien hoe het vluchtelingen vergaat en hoe het land er mee omgaat.
Vanuit de haven van Chios kun je Turkije zien liggen. Je kunt het praktisch zwemmen. Echt! Vorige week nog arriveerden er twee jongens op Chios die de afstand gezwommen hadden. Jula, een lokaal Groen raadslid dat ons rondleidt op dit Griekse eiland, vertelt dat haar schoonvader de route in omgekeerde richting aflegde. Hij verliet in de Tweede Wereldoorlog het door de Duitsers bezette eiland ook zwemmend, zijn ingenieursdiploma tussen zijn tanden geklemd.
Herverdeling
Anderhalf jaar geleden maakten de Europese lidstaten de afspraak vluchtelingen uit kampen in Italië en Griekenland eerlijk onder elkaar te verdelen. Met een verdeelsleutel gebaseerd op welvaart, bevolkingsdruk en al eerder opgenomen vluchtelingen werden de aantallen bepaald. In totaal 160.000 vluchtelingen waarvan 63.000 uit Griekenland.
Het verhaal is bekend: de EU-landen houden zich niet aan hun afspraak en de herverdeling komt maar mondjesmaat tot stand. Dit proefproject - want dat is het - loopt tot september 2017. Wat er daarna gebeurt weet niemand, maar duidelijk is dat ze die 63.000 mensen niet gaan halen. Dat komt door die Turkijedeal.
Turkijedeal
Iedereen die na 20 maart 2016 in Griekenland arriveerde, komt niet meer in aanmerking voor herplaatsing. Volgens de Turkijedeal worden ze teruggestuurd door Turkije. Maar in de praktijk gebeurt dat niet, omdat vluchtelingen – terecht – asiel mogen aanvragen in Griekenland. Maar die procedures kunnen maanden duren.
En ondertussen komen deze vluchtelingen niet in aanmerking voor herplaatsing binnen Europa. Waarom dat zo is en wie dat besloten heeft, weet ik nog steeds niet zeker. De tekst van de Turkijedeal zegt er niets over. De Europese Commissie verwijst naar de Grieken: die zouden die mensen gewoon niet willen herverdelen. De Griekse minister voor migratie verwijst naar de Turkijedeal en naar de Europese Commissie. Het Europees Parlement, dat de herverdeling tot wet heeft verheven maar over de Turkijedeal - eigenlijk niks meer dan een persbericht van een aantal lidstaten - niet te zeggen heeft, weet officieel ook van niks.
Vakantie-eiland zonder toerisme
Volgens mij gaat een wet nog steeds boven een persbericht, maar de praktijk is de praktijk en dat weten ze op Chios heel goed. Het eiland leeft van toerisme, maar dat is door de vluchtelingencrisis ingestort. Het is een soort Lampedusa. Wie wil daar nu nog op het strand liggen? Nederland en Duitsland kloppen zich op de borst dat zij de Turkijedeal hebben uitgedacht, maar daarmee hebben ze vijf Griekse vakantie-eilanden grote problemen bezorgd.
Vluchtelingen die op de eilanden aankomen mogen niet naar het Griekse vasteland. Turkije heeft verordonneert dat alleen zij die nog op de eilanden zijn, worden teruggenomen en omdat herplaatsing ook niet mag, zijn de vluchtelingen praktisch opgesloten in een openluchtgevangennis. Ondertussen komen er ook geen vakantiecharters en cruiseschepen meer aan. Vorige jaar zomer landden er nog zes charters per week uit Scandinavië, Duitsland en Nederland en deden vijftig tot zestig cruiseschepen per seizoen het eiland aan. Komende zomer zullen dat er nul zijn.
De burgemeester van Chios is kwaad op Duitsland, Nederland, Brussel en Athene en zijn burgers zijn kwaad op hem. Zoals een mensenrechtenactivist vandaag zei: hier op Chios wordt niets er beter op, behalve het weer.
De vluchtelingen zijn depressief en radeloos. De jonge man die zich twee weken geleden op Chios in brand stook, overleed afgelopen donderdag in Athene in het ziekenhuis. Gecompliceerde verwondingen kunnen niet op Chios behandeld worden en dus verwonden sommige vluchtelingen zich in de hoop een vliegticket naar Athene te krijgen en vandaar in het niets te verdwijnen. Want ja, ook de Balkanroute is dicht, maar natuurlijk niet potdicht.
Ondertussen kwamen er vandaag twee bootjes met 66 vluchtelingen en migranten aan op Chios. Eén bootje werd onderschept door de Turkse kustwacht.
