Terwijl de TTIP-onderhandelingen stroef verlopen, is CETA – het handelsakkoord tussen de EU en Canada – al bijna een feit. Er zijn nog drie hordes te nemen: de nationale regeringen moeten in de Raad van Ministers instemmen met de ondertekening. Het Europees Parlement moet instemmen en vervolgens ook alle 28 (of zonder het VK 27) nationale parlementen. De eerste twee hordes zijn het belangrijkste. Als de Raad van Ministers en het Europees Parlement instemmen, kan het verdrag voorlopig in werking treden. Zelfs als nationale parlementen daarna bezwaar maken, zit de EU nog jaren opgescheept met het akkoord.

Het eerste besluit, het mandaat voor ondertekening van CETA door de nationale regeringen, staat voor dinsdag 18 oktober gepland. Momenteel proberen voorstanders van CETA zich van voldoende steun te verzekeren bij de nationale regeringen en in het Europees Parlement. De sociaaldemocraten, en de Duitse SPD in het bijzonder, hebben daarbij de sleutel in handen. Zij hebben zich zeer kritisch uitgelaten over de handelsakkoorden TTIP en CETA en tekenden verschillende rode lijnen (pdf) die niet overschreden hadden mogen worden. Het definitieve CETA-akkoord dat nu op tafel ligt overschrijdt die rode lijnen echter op verschillende punten wél.

Een aantal voorbeelden

  • Rode lijn sociaaldemocraten: “Er mag niet worden getornd aan Europese standaarden op het vlak van consumentenbescherming, en milieubescherming” (zoals het voorzorgsprincipe)
    Definitieve CETA-tekst: Dankzij de wederzijdse erkenning van standaarden (artikel 21.4) kan Canada zonder wetswijzigingen in de EU eenvoudiger GMO-producten goedgekeurd krijgen voor de Europese markt.
  • Rode lijn sociaaldemocraten: “Wederzijdse erkenning mag niet leiden tot lagere standaarden. Het democratische recht om te reguleren mag niet worden bedreigd”
    Definitieve CETA-tekst: Het CETA Joint Committtee bestaande uit vertegenwoordigers van de Canadese regering en van de Europese Commissie (artikel 26.1) mag bijlagen van het CETA-verdrag wijzigen waarin definities en procedures voor de erkenning van producten worden bepaald. Het Europees Parlement noch nationale parlementen kunnen besluiten van het Joint Committee wijzigen of afkeuren.
  • Rode lijn sociaaldemocraten: “Bij arbitrage tussen staten en investeerders (ISDS of ICS) moet voorkomen worden dat onduidelijke termen zoals eerlijke en billijke behandeling of indirecte onteigening gehanteerd worden.”
    Definitieve CETA-tekst: Deze termen zijn iets beter afgebakend in artikel 8.10 dan in bestaande handelsakkoorden, maar geven nog steeds veel ruimte voor interpretaties door rechters. Bovendien kan het CETA-Joint Committee deze termen naar eigen inzien aanpassen waardoor het ongewis blijft op welke gronden bedrijven overheden kunnen aanklagen via het CETA-akkoord.

Consequenties

Trekken de sociaaldemocraten daaruit de consequentie door tegen CETA te stemmen? Het lijkt er helaas niet op. Maandag vindt het Duitse SPD-congres plaats nadat afgelopen weekend 320 duizend mensen in Duitsland tegen CETA demonstreerden. Daar vraagt de SPD-top aan de leden om CETA goed te keuren. (Update dinsdag: Het SPD-congres heeft - achter gesloten deuren - toch steun uitgesproken voor CETA.)

Er ligt een uitgekiende strategie om CETA alsnog aan de kritische achterban te verkopen. De oorspronkelijke rode lijnen worden niet meer genoemd en zijn vervangen door een ander arbitrair lijstje met 'openstaande zorgen' over investeringsarbitrage, publieke diensten en werknemersrechten. Afgelopen week ontmoette SPD-leider en vice-bondskanselier Sigmar Gabriel de Canadese premier Justin Trudeau. Daar kondigden zij aan dat de zorgen over deze drie onderwerpen weggenomen konden worden door het CETA-verdrag te “verduidelijken”.

Afgelopen weekend gaven de Europese en Canadese onderhandelaars in een officiële verklaring aan open te staan voor deze “verduidelijkingen”. In het beste geval sturen de twee verdragspartijen elkaar een brief met verduidelijkingen die amper juridische waarde hebben, en niets zullen veranderen aan de bestaande CETA-akkoord waarvan Commissie-president Juncker vorige week in zijn State of the Union-toespraak zei: heronderhandeling is niet mogelijk.

Er is een grote kans dat als het Duitse SPD-congres vandaag akkoord gaat, ook de grote meerderheid van de sociaaldemocratische fractie in het Europees Parlement deze verkooptruc zal steunen. Ook in de Tweede Kamer stemde de PvdA tegen een motie van GroenLinks om CETA niet te ondertekenen. Daarmee negeert de partij de zorgen van onder andere de FNV en de eigen achterban die zeer kritisch is op het vergelijkbare handelsakkoord TTIP.

GroenLinks

GroenLinks blijft zich inzetten in de Tweede Kamer en in het Europees Parlement om te voorkomen dat CETA in werking treedt. In deze tijden waarin grote multinationals massaal belasting ontwijken, met emissienormen knoeien, met voedselveiligheid spelen, of mensenrechten negeren hebben we behoefte aan meer internationale afspraken voor een verantwoorde internationale handel. CETA doet het tegenovergestelde: het reguleert niet het bedrijfsleven, maar legt vooral beperkingen op aan overheden om de markt te reguleren.