Heeft Nederland die kolencentrales niet nodig? Hebben we straks wel genoeg energie?
We kunnen gewoon zonder, als we de komende jaren serieus gaan werken aan energiebesparing. Ons voorstel gaat niet over aankomende winter. Het verbod gaat pas in 2025 in. Omdat we plotseling – en terecht – geen Russisch gas meer importeren zijn we helaas nog even afhankelijk van fossiele brandstoffen als kolen en LNG. Maar op de lange termijn gaan de kolencentrales sowieso dicht omdat we overstappen op duurzame energie. In 2035 wil GroenLinks een CO2-vrije elektriciteitsproductie, en dat kan ook volgens de sector zelf.
We kunnen toch nooit genoeg energie besparen om het verlies van de kolencentrales goed te maken?
Dat kan wel! De kolencentrales sluiten in 2025 in plaats van 2030 betekent volgens CE Delft een energietegenvaller van 14-26 BCM. Als we een concreet besparingsdoel stellen en onder andere inzetten op slimme CV-ketels, thermische isolatie voor de industrie en verplichte LED-verlichting voor bedrijven, kunnen we volgens de NVDE wel 50 BCM besparen in dezelfde periode. En dan zijn andere maatregelen niet eens meegerekend. Zo kunnen we kantoren verplichten om 's avonds de lichten uit te zetten, en winkels om 's winters de deur dicht te houden. Dat betekent nog meer besparing.
Klinkt naïef. Wil GroenLinks dat ik straks in de kou zit?
Wie nu in de kou zit, zijn mensen in slecht geïsoleerde huizen die hun energierekening niet kunnen betalen. En laten we eerlijk zijn: dat is gevolg van VVD-beleid. Wij willen zo snel mogelijk de huizen isoleren van de mensen met lagere inkomens die de VVD jarenlang in de steek heeft gelaten. Dankzij ons prijsplafond kunnen meer mensen nu wel hun energierekening betalen. Intussen blijven we strijden om energie-armoede aan te pakken. Het doel van dit voorstel is de klimaatdoelen halen – iets wat de VVD ook jarenlang heeft nagelaten.
We liggen toch al op koers om de klimaatdoelen te halen. Waarom meer doen dan nodig?
Dat klopt niet. Op het huidige tempo halen we de klimaatdoelen niet. Het kabinet wil 55 procent minder CO2-uitstoot in 2030, maar de huidige prognose wijst op een reductie van 39 tot 50 procent. We moeten dus sowieso meer doen. Minister Rob Jetten heeft beloofd de extra uitstoot van het langer openlaten van de kolencentrales (10 megaton) te compenseren met extra klimaatmaatregelen, maar daarvan is nog niets te zien.
Wat scheelt het eigenlijk, een paar jaar kolen stoken?
Dat heeft CE Delft uitgerekend: over 5 jaar tot wel 33 megaton CO2. Dat is meer dan de jaarlijkse CO2-uitstoot van alle Nederlandse auto's, vrachtwagens en ander vervoer bij elkaar. Sterker nog, het is gelijk aan de jaarlijkse CO2-uitstoot van heel Nieuw-Zeeland.
Moet de overheid geen compensatie betalen als we de kolencentrales eerder sluiten?
Nee, dat hoeft niet. Dat maakt dit een hele goedkope klimaatmaatregel.
Minder energie, dat betekent toch hogere prijzen?
Elektriciteit is een Europese markt. Vier Nederlandse kolencentrales sluiten, dat doet bijna niets met de prijs. Bovendien moeten we ook de klimaatschade in de prijs meerekenen. De VVD maakt zich schuldig aan klimaatvandalisme: willens en wetens niet doen wat nodig is om de klimaatcrisis aan te pakken. Dit klimaatvandalisme kost de Nederlandse consument op den duur veel meer dan een kleine prijsschommeling nu.
Maar de kolencentrales bleven toch alleen langer open vanwege de oorlog in Oekraïne?
Het ligt ingewikkelder. Na de Russische invasie in Oekraïne heeft het kabinet er inderdaad voor gekozen om de bestaande productiebeperking voor kolencentrales (maximaal 35 procent van de capaciteit, tot 2024) op te heffen. Ze willen de kolencentrales tot 2030 op volle capaciteit laten draaien. Dat vinden wij véél te lang. We kunnen niet nog bijna een decennium kolen blijven stoken, ook niet onder het mom van een oorlog. Daarom willen we het verbod in 2030 vervroegen naar 2025. Binnenkort behandelt de Tweede Kamer de wijziging van de wet Verbod op kolen voor elektriciteitsproductie, waarmee het kabinet de kolencentrales wil openhouden. Ons amendement vervroegt de einddatum met vijf jaar. Zo zijn we in 2025 van kolen af, in plaats van in 2030.
Dit voorstel klinkt radicaal. Is dit wel verstandig?
Weet je wat radicaal is: jarenlang aansturen op een klimaatramp, zonder in te grijpen. De VVD weet wat er mis is en laat de kolencentrales toch op volle kracht doorstoken tot 2030. Terwijl de alternatieven al jarenlang klaarliggen. Dat is klimaatvandalisme en dat is pas radicaal.
